1 Φεβρουαρίου 2012

Ήχος πρώτος…θεωρία και πράξη



Τα συστατικά των ήχων όπως έχουμε εξηγήσει και σε προηγούμενη ανάρτησή μας είναι αυτά που χαρακτηρίζουν έναν ήχο και είναι τα εξής :


Κλίμακα.
Απήχημα
Δεσπόζοντες φθόγγοι.
Έλξεις .
Καταλήξεις.
Και φυσικά τα συστήματα με τα οποία αναπτύσσει ο ήχος την μελωδική του πορεία.

Κλίμακα : Ο πρώτος χρησιμοποιεί την διατονική κλίμακα με βάση τον: πα (παλαιά βάση ο κε όπου έχει διασωθεί σε αρκετά αρχαία μέλη που ψάλλονται μέχρι σήμερα).
Χρησιμοποιεί δύο όμοια 4χορδα διαζευγμένα με μείζονα τόνο(12 μόρια).

Απήχημα :Είναι το γνωστό σε όλους αννανες που αντιστοιχεί στο ανέβασμα κατά μείζονα τόνο από την βάση του πλδ΄νη όπου σημειωτέων είναι ο μόνος ήχος (πλδ΄) που δεν παίρνει προσλαμβανόμενο και έτσι έχουμε το νη-παπααα ήτοι αν-νανες.

Απηχήματα live ΕΔΩ.





Δεσπόζοντες φθόγγοι: Για τα ειρμολογικά είναι ο πα-δι, στην τριφωνία, ενώ για τα στιχηραρικά ο πα-γα στην διφωνία του ήχου.

Έλξεις :Κατά την ανάβαση του μέλους έλκεται ο βου από τον γα, και κατά την κατάβαση προς την βάση έλκεται ο βου από τον πα, σε άλλες ειδικές περιπτώσεις έλκεται ο γα από τον δι και ο ζω κατά την κατάβαση από το οξύ προς το βαρύ 4χορδο τίθεται εν υφέση σε κάποιες περιπτώσεις.

Καταλήξεις :ατελείς στον δι και στον γα  στα ειρμολογικά και στιχηραρικά αντίστοιχα , ενώ εντελείς και τελικές στον πα.
Σημ :ατελείς λέγονται εκείνες οι καταλήξεις που γίνονται κατά την πορεία του μέλους στους δεσπόζοντες φθόγγους, εντελείς αυτές που γίνονται στην πορεία του μέλους αλλά στην βάση του ήχου, και τελικές στην βάση του ήχου στο τέλος του μέλους όπου υπάρχουν και οι τελικές προς παύση, στις οποίες ακολουθεί εκφώνηση του ιερέως.      
      
Συστήματα :Ο πρώτος ήχος εργάζεται κατά το διαπασών σύστημα (επτάφωνο), με βάση τον πα, κατά το τετράφωνο σύστημα, όπου η βάση μετατίθεται στον κε , και κατά το πεντάφωνο σύστημα το ποιο γνωστό ως τροχός. 

Παρατηρήσεις:
Στο παρακάτω σχήμα βλέπουμε την πορεία του μέλους κατά διαπασών και κατά τροχό πάνω και κάτω από το βασικό τετράχορδο. Οι αλλαγές που επέρχονται δεν είναι πολύ φανερές αλλά πάντα την διαφορά στην θεωρεία αλλά και στην εκφορά του μέλους την  κάνει η λεπτομέρεια, έτσι βλέπουμε πως  το διάστημα νη προς ζω κατά το βαρύ από 8 μόρια (ελάχιστος) γίνετε 12 μόρια (μείζων) στον τροχό  και φυσικά αυτό επηρεάζει όλο το βαρύ τετράχορδο, ενώ  το διάστημα πα προς βου  κατά το οξύ από 12 μόρια γίνετε 10. Επίσης γίνετε και η ανάλογη αλλαγή των μαρτυριών των φθόγγων μετά την μετατόπιση των τετραχόρδων.  


Μετά από όλα αυτά καταλαβαίνουμε πόσο βασικές είναι οι καταλήξεις διότι από το πως και το  που καταλήγει ένα μέλος μπορούμε να κάνουμε μουσική αξιολόγηση και να διακρίνουμε σε ποιον ήχο ανήκει.

Επειδή η εκπομπή μας ασχολείται όχι μόνο με το ύφος αλλά και με το ήθος…..δύο λόγια για το δεύτερο.
Το ήθος του πρώτου ήχου έχει χαρακτήρα, σεμνόν και εμβριθή, μεγαλοπρεπή και αξιωματικό, ανδρώδες και επιβλητικό, αρχή και τέλος όλων των ήχων. 

Τέχνη μελουργός , σους αγασθείσα κρότους
Πρώτην νέμει σοι τάξιν, ώ της αξίας
Ήχος ο πρώτος μουσική κληθείς τέςχνη
Πρώτος παρ ημών ευλογείσθω τοις λόγοις.
Τα πρώτα πρώτε των καλών λαχών φέρεις
Πρωτεία νίκης πανταχού πάντων έχεις

Δηλαδή:Η τέχνη της μουσικής μελοποιίας, επειδή εθαύμασε τους ζωηρού σου ήχους,
             πρώτον σε θέτει εις την τάξη των ήχων, ώ πόση η αξία σου είναι!
            Ο ήχος ο ονομασθείς πρώτος κατά την τέχνη της μουσικής,
            πρώτος ας επαινείται από εμάς με τους λόγους.
            Σε σένα πρώτε έλαχε η τιμή να παρουσιάζεις πρωτεύοντα σε ωραιότητα μέλη.
            Και συ πανταχού από όλους τους ήχους κρατείς τα πρωτεία της νίκης .  

Με ένα κλικ ΕΔΩ  ...μπορείτε να ακουσετε σε παραλλαγή και μέλος τα αναστάσιμα του εσπερινού και του όρθρου του α' ήχου από τον π.Πανάρετο Φιλοθεΐτη....
Καλή ακρόαση.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.