Άγραφο τυπικό …εκ της παραδόσεως .

Εκτός από τις διατάξεις του μεγάλου τυπικού της Εκκλησίας μας υπάρχουν εκ της παραδόσεως και άλλες διατάξεις που καθορίζουν και προσδιορίζουν τους ήχους σε όλες τις περιπτώσεις των ιερών ακολουθιών .

Μιλάμε για το άγραφο τυπικό της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας και που καλό θα ήταν όλοι οι μουσικολογιότατοι πρωτοψάλτες και ιεροψάλτες  να ακολουθούν  όσο το δυνατόν.

Ξεκινάμε με τις καθημερινές λειτουργίες που οι περισσότεροι από εμάς έχουμε την απορία…''..σε τι ήχο να ψάλλουμε το χερουβικό και τα λοιπά της Θ. Λειτουργίας.

Έτσι έχουμε:

  

Δευτέρα :Χερουβικό , κοινωνικό σε ήχο πρώτο .

Τρίτη : χερουβικό , κοινωνικό σε ήχο βαρύ.

Τετάρτη :χερουβικό,  κοινωνικό σε ήχο άγια .

Πέμπτη : χερουβικό, κοινωνικό σε ήχο πλάγιο του τετάρτου.

Παρασκευή: χερουβικό, κοινωνικό σε ήχο πλάγιο του πρώτου.

Σάββατο: χερουβικό, κοινωνικό στον ήχο της εβδομάδας που πέρασε, γίνεται τρόπον τινά η απόδοση του ήχου.

Συνεχίζουμε με τις εορτές του ενιαυτού:

1^η Σεπτεμβρίου: (εκκλησιαστική πρωτοχρονιά, αρχή της Ινδίκτου) χερουβικό κοινωνικό σε ήχο Α'

14^η Σεπτεμβρίου: Υψώσεως του τιμίου Σταυρού αλλά και την Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως, δοξολογία, χερουβικό, κοινωνικό, σε Άγια.

Παραμονή Χριστουγέννων :χερουβικό κοινωνικό σε Β'

Χριστούγεννα :δοξολογία σε δεύτερο (…εκ του Δι ή Βου και συνήθως τη σύντομη του Καββάδα), ενώ χερουβικό κοινωνικό σε ήχο Ά.

26^η Δεκεμβρίου: χερουβικό κοινωνικό σε ήχο Β΄.

Πρωτοχρονιά :'Δοξολογία χερουβικό σε ήχο Α'

Παραμονή Θεοφανίων: χερουβικό κοινωνικό σε ήχο Β'

Θεοφάνια :δοξολογία σε ήχο Β', κατά προτίμηση σύντομη , χερουβικό κοινωνικό σε ήχο βαρύ.

7^η Ιανουαρίου :χερουβικό κοινωνικό σε ήχο Β᾿

Γ' Κυριακή νηστειών Σταυροπροσκηνήσεως: Δοξολογία αργή σε ήχο άγια, συνήθως του Πέτρου του πελοποννησίου, χερουβικό κοινωνικό σε άγια.

Σάββατο Λαζάρου : χερουβικό κοινωνικό σε ήχο Α ΄.

Κυριακή Βαΐων :χερουβικό κοινωνικό σε ήχο Δ Άγια.

Πάσχα :χερουβικό κοινωνικό σε ήχο Α'.

Διακαινήσιμος εβδομάδα: Στον ήχο της ημέρας και την παρασκευή της Ζωοδόχου πηγής σε πλάγιο του δευτέρου.

Κυριακή του Θωμά :χερουβικό κοινωνικό σε ήχο Α΄.

Μεσοπεντηκοστής : χερουβικό κοινωνικό σε ήχο Δ άγια.

Αναλήψεως :χερουβικό κοινωνικό σε ήχο Πλ Α'

Πεντηκοστής :χερουβικό κοινωνικό σε ήχο Βαρύ.

Μεταμορφώσεως :χερουβικό κοινωνικό σε ήχο Δ άγια.

Υπάρχουν βέβαια και μερικές γενικές οδηγίες που μπορούμε να ακολουθούμε όπως :

Δεσποτικές εορτές :χερουβικό κοινωνικό σε ήχο Α΄

Θεομητορικές και εορτές του Τιμίου Σταυρού χερουβικό κοινωνικό σε ήχο Δ άγια.

Εορτές αγίων :Χερουβικό κοινωνικό στον ήχο της ημέρας .

Εγκαίνια ναού ή κατά την εορτή των εγκαινίων ( 13 Σεπτεμβρίου), χερουβικό κοινωνικό σε βαρύ.

Να τονίσουμε εδώ ότι το ''Υπερευλογημένη'' ψάλλεται πάντα σε β΄ ήχο όπως και το ''Σήμερον Σωτηρία..'' σε ήχο τέταρτο χρωματικό όπως ψάλλονται τα απολυτίκια του τετάρτου ήχο, αλλά και στον ήχο της δοξολογίας.

Όταν έχουμε δεσπόζοντα ήχο έναν από τους τέσσερις κυρίους (α', β', γ', δ'...) ψάλλεται το ''Σήμερον σωτηρία ..'' ενώ κατά του πλάγιους (πλα', πλβ', βαρύς, πλδ'...) ψάλλεται το '' Αναστάς εκ του μνήματος...''

Η μεγάλη δοξολογία τις Κυριακές ψάλλεται στον ήχο της ημέρας ενώ στις υπόλοιπες περιστάσεις  στον ήχο του Δοξαστικού ή του ..''και νυν... Στις εθνικές επετείους δε, πρέπει να ψάλλεται η τετράφωνος αργή δοξολογία του Ιακώβου  Πρωτοψάλτου.

Ο Ν' ψαλμός,  τέλος, ψάλλεται ή μάλλον καλύτερα απαγγέλλεται, διότι πρόκειται περί εμμελούς απαγγελίας, στους ήχους : μέσο δεύτερο εκ του βου, και σε βαρύ τετράφωνο, και όχι φυσικά στον ήχο της ημέρας.
Να πούμε εδώ ως επίλογο ότι οι παραπάνω διατάξεις του άγραφου τυπικού καταστρατηγούνται τη σήμερον ….όπως και πολλά άλλα πράγματα … είτε διότι δεν είναι σε όλους γνωστές, είτε διότι με την πάροδο του χρόνου και λόγω διαφόρων επιδράσεων…. έχουν καθιερωθεί αλλότρια προς την παράδοση  ήθη και έθιμα.

Π . Γαλάνης