Πέτρος ὁ Λαμπαδάριος....αφιέρωμα ... εκπομπές Γ18 (Α μέρος) και Γ19 (Β μέρος)

                                      

Τὸ ὄνομα Πέτρου τοῦ Πελοποννήσιου, Λαμπαδαρίου τῆς Μ. Ἐκκλησίας, ἀποτελεῖ ἰδίαν ἐποχὴ ἐν τῇ ἱστορίᾳ τῆς καθ ἡμᾶς μουσικῆς. Ὑπῆρξε οὗτος ὁ μέγας μουσικὸς τοῦ ΙΗ´ αἰῶνος, ἡ τέταρτη πηγὴ τῆς μουσικῆς, ὁ δικαίως θαυμαζόμενος ὡς ἔξοχος μουσικοδιδάσκαλος καὶ ὡς κλασικὸς συγγραφεύς, οὗ τὰ ἔργα καὶ τὸ ἁπλοῦν καὶ ἀπέριττο καὶ σεμνὸ καὶ ἐπιβάλλον ἐκκλησιαστικὸ μουσικὸ μέλος καὶ ὕφος ἐσαεῖ διαμενούσιν ὡς πολύτιμος ὁδηγὸς εἰς τοὺς παρ᾽ ἡμῖν ἰεροψάλτας καὶ ὡς μνημεῖο κλασικὸ τῆς ἱερᾶς μουσικῆς. Μεγάλως εὐηργέτησε τὴν θείαν τέχνην εἰς χρήσιν ποιησάμενος, ἀντὶ τῶν τέως δυσνοήτων μουσικῶν χαρακτήρων, νέου συστήματος γραφικοῦ πρὸς παρασήμανσιν τῶν μελῶν, μᾶλλον εὐμεθόδου, δι᾽ οὐ ἁπλοποίησε πλειότερον τὴν Κουκουζέλιον καὶ τὴν τοῦ διδασκάλου αὐτοῦ Ἰωάννου τοῦ Τραπεζουντίου παρασημαντικὴν καὶ ἑρμήνευσε τὰς τῶν ἀρχαιοτέρων μελῶν θέσεις. Ὁ Πέτρος ἐθαυμάζετο ὑπὸ τῶν συγχρόνων αὐτοῦ καὶ διὰ τὴν ἔξοχον μουσικὴν αὐτοῦ ἀντίληψιν καὶ μίμησιν, δυνάμενος μάλιστα νὰ διαφυλάξη πιστῶς διὰ τῆς γραφῆς οἰονδήποτε μέλος ἔστω καὶ ἅπαξ ψαλλόμενον ὑπ᾽ ἄλλου. Ἔντευθεν ὑπὸ τῶν Ὀθωμανῶν ἐκαλεῖτο Χιρσὶζ Πέτρος (κλέπτης) καὶ Χότζας (διδάσκαλος), διότι ὅ,τι ἐκεῖνοι ἐπὶ μακρὸν μοχθοῦντες ἐμέλιζον, αὐτὸς ἅπαξ ἀκούων ψαλλόμενον εἶχε τὴν δεξιότητα ἀμέσως νὰ κλέπτῃ αὐτὸ διὰ τῆς γραφῆς καὶ καλλωπίζων νὰ παραδίδει εἰς τὸν μελοποιὸν ὡς νεοφανὲς δῆθεν ἔργον αὐτοῦ. Διηγοῦνται δὲ ὅτι οἱ ἐγκρατεῖς τῆς ἀραβοπερσικῆς μουσικῆς ἐκ κοινῆς συμφωνίας οὐδὲν νέον ἔργον αὐτῶν ἐμουσούργουν ἄνευ τῆς ἀδείας τοῦ Πέτρου. Θεωρεῖται ὁ εὐεργετῆσας καὶ τὴν ἀρμενικὴν μουσικήν, ἅτε διδάξας εἰς τὸν Πρωτοψάλτην τοῦ ἐν Κοντοσκαλίῳ ἀρμενικοῦ πατριαρχικοῦ ναοῦ Τερετζοῦν Χαμπαρτζοῦν τὸν τρόπον τῆς γραφῆς τῶν μουσικῶν μελῶν, χρῆσιν ποιησάμενος τῶν σημείων τῆς μαρτυρικῆς ποιότητος τῶν τριῶν γενῶν τῆς ἡμετέρας ἀρχαίας μεθόδου διὰ τὴν τῶν φθόγγων τῆς μουσικῆς κλίμακος· Παραλλαγήν, ἢν φυλάττουσιν οἱ Ἀρμένιοι ὡς πολύτιμον κτῆμα εἰς τὸ πατριαρχεῖον αὐτῶν καὶ ἐνασχολοῦνται εἰς τὸ νὰ καταρτίσωσιν ἰδίαν μουσικὴν γραφήν.

Ὁ Πέτρος ἐγεννήθη περὶ τὸ 1730 ἐν Πελοποννήσῳ, ἐμαθήτευσε δὲ παιδιόθεν ἐν Σμύρνῃ παρά τινι ἰερομονάχῳ μουσικῷ, εἴτα δὲ ἐν Κων/πολει παρὰ Ἰωάννῃ τῷ Τραπεζουντίῳ, Πρωτοψάλτῃ τῆς Μ. Ἐκκλησίας, μεθ᾽ οὗ καὶ συνέψαλλεν ὡς Β΄ Δομέστικος. Μετὰ τὸν θάνατον τοῦ Τραπεζουντίου, ὁ Πέτρος διωρίσθη Λαμπαδάριος τῆς Μ. Ἐκκλησίας, Πρωτοψάλτου ὄντος τοῦ Δανιήλ, διατελέσας τοιοῦτος μέχρι τὸν 1777, ὅτε ἀφηρπάγη ὑπὸ τὸν τότε λυμαινόμενου τὴν βασιλεύουσαν λοιμοῦ. Ἀνέδειξε πλείστους μαθητὰς ἐκ τῶν ἡμετέρων, τῶν ὀθωμανῶν καὶ τῶν εὐρωπαίων, πρὸς οὗς ἐδίδασκε τὴν καθ ἡμᾶς μουσικὴν ἢ καὶ τὴν Ἀραβοπερσικήν. Ἐδίδαξε τὴν μουσικὴν μετὰ Δανιὴλ τοῦ Πρωτοψάλτου καὶ τοῦ τότε δομέστικου Ἰακώβου τοῦ Πελοποννησίου καὶ εἰς τὴν τῷ 1776 ἱδρυθεῖσαν, πατριαρχοῦντος Σωφρονίου του ἀπὸ Ἱεροσολύμων, πατριαρχικὴν Μουσικὴν Σχολήν, Β΄ μετὰ τὴν ἅλωσιν ἀριθμουμένην.

Ὁ Πέτρος, Λαμπαδάριος ὤν, ἡρμήνευσεν εἰς τὴν μέθοδον αὐτοῦ πολλῶν ἀρχαίων μουσικοδιδασκάλων μαθήματα, ὡς τὰ μεγάλα κεκραγάρια Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ, τὰ μεγάλα Ἑωθινὰ Ἰωάννου τοῦ Γλυκέως, τὰ μεγάλα Ἀνοιξαντάρια διαφόρων ποιητῶν, ἀργά τινα Πασαπνοάρια τοῦ Ὄρθρου, τὸ «Ἄνωθεν οἱ Προφῆται» καὶ ἄλλα τινὰ μαθήματα τοῦ Οἰκηματαρίου καὶ Μαθηματαρίου. Ἐμελούργησε δὲ ὁ χαλκέντερος μουσικὸς ἅπασαν τὴν σειρὰν τῶν ἐγκυκλίων μουσικῶν μαθημάτων, ἤτοι τὸ Σύντομον καὶ τὸ Ἀργὸν Στιχηράριον, τὸ Εἰρμολόγιον, τὸ Κρατηματάριον, τὸ Οἰκηματάριον, τὴν Παπαδικήν, τὸ Μαθηματάριον κατ ἀvαγραμμισμούς, καὶ ἄλλα ἀναρίθμητα. Συνύφανε δηλαδὴ μελοποιήσας δύο Ἀναστασιματάρια, ἀργὸν καὶ σύντομον, Εἰρμολόγιον Καταβασιῶν, καὶ Δοξαστάριον ἤτοι τὸ νέον ἢ σύντομον Στιχηράριον. Ἐμελούργησε τρεῖς σειρὰς Χερουβικὰ ἀργὰ καὶ μίαν σύντομα, τρεῖς σειρὰς Κοινωνικὰ τῶν Κυριακῶν καὶ μίαν σειρὰν Κοινωνικὰ τῆς ἐβδομάδος καὶ ἄλλα Χερουβικὰ καὶ Κοινωνικὰ εἰς τὰς Δεσποτικὰς καὶ Θεομητορικᾶς ἑορτὰς κατὰ τοὺς ὀκτὼ ἤχους, εὐλογητάρια ἀργά, σύντομα καὶ συντομότερα, πολυελέους, δοξολογίας συντόμους καὶ ἀργοσύντομους εἰς διαφόρους ἤχους, πασαπνοάρια ἀργὰ τοῦ Ὄρθρου, εἰς ὧν τρία εἰς ἦχον πλ. Β΄, Εἰρμοὺς καλοφωνικούς, κρατήματα, καὶ ἄλλα διάφορα μουσουργήματα, ψαλλόμενα εἰς τοὺς μικροὺς καὶ μεγάλους Ἐσπερινούς, εἰς τὰς παννυχίδας, εἰς τὸν Ὄρθρον τῶν διαφόρων ἑορτῶν, εἰς τὰς λειτουργίας τοῦ Χρυσοστόμου, Βασιλείου καὶ τῶν Προηγιασμένων, καὶ εἰς ἄλλας τελετᾶς, οἷον, εἰς κηδείας, χειροτονίας, εἰς τὸ βάπτισμα, τὸν γάμον, τὸ εὐχέλαιον κτλ. Ἐμέλισε δὲ καὶ στίχους πολιτικοὺς κατὰ τὰ μακάμια τῶν Ὀθωμανῶν καὶ τοὺς ῥυθμοὺς αὐτῶν.

Τὴν ἔξοχον μουσικὴ ἀξία καὶ εὐφυΐαν τοῦ Πέτρου ὡς καὶ τὴν μεγάλην ὑπόληψιν, ἧς ἀπήλαυε παρὰ τοῖς συγχρόνοις αὐτοῦ μουσικοῖς, ἠμετέροις τὲ καὶ ὀθωμανοῖς, μαρτυροῦσι καὶ τὰ ἔξης περὶ αὐτοῦ σῳζόμενα ἀνέκδοτα ἰστορικά·
Τῷ 1770 ἀφίκovτo ἐκ Περσίας εἰς Κων/πολιν τρεῖς Ὀθωμανοὶ χανεντέδες φέροντες μουσούργημα αὐτῶν, ὅπερ προυτίθεντο νὰ ψάλωσι τὸ πρῶτον ἐνώπιον τοῦ Σουλτάνου Χαμίτ του Α΄ τὴν ἡμέραν τοῦ βαϊραμίου. Ἐπειδὴ δὲ τοῦτο ἔθιγε τὴν φιλοτιμίαν τῶν αὐλικῶν μουσικῶν καὶ τῶν ἄλλων ἐμπείρων μουσικῶν τῆς βασιλευούσης, ἐζήτησαν τὰς περὶ τούτου ὁδηγίας τοῦ Πέτρου, ὅστις κατέσχε τὸ ἄσμα διὰ τοῦ ἑπομένου τεχνάσματος· Τοὺς τρεῖς ξένους μουσικοὺς προσεκάλεσαν εἰς γεῦμα οἱ δερβίσαι του ἐν Πέραν Τεκκὲ (μοναστηρίου)· διαιρεθέντες εἰς τρεῖς τάξεις κατὰ τοὺς ἑαυτῶν βαθμούς. Ἡ μία τάξις, εἰ τὸ γεῦμα προσφέρουσα εἰς τοὺς ἐκ Περσίας ξένους καὶ συνευθυμοῦσα, παρεκάλεσεν αὐτοὺς νὰ τραγωδήσωσι κατ᾽ ἀρχὰς μὲν ἐκ τῶν συνήθων ἀσμάτων μετὰ τῶν μουσικῶν ὀργάνων, εἴτα δὲ καὶ τὸ ἄσμα, ὅπερ ἔμελλον νὰ ψάλωσιν ἐνώπιον τοῦ Σουλτάνου κατὰ τὴν ἑορτὴν τοῦ βαϊραμίου. Ἡ παράκλησις τῶν δερβισῶν εἱσηκούσθη, ὁ δὲ Πέτρος ἐν καταλλήλῳ θέσει κεκρυμμένος ὧν ὑπέκλεπτε διὰ τῆς μουσικῆς παρασημαντικῆς τὸ ἄσμα. Ἀλληλοδιαδόχως ἐνεφανίσθησαν κατόπιν ἐνώπιον τῶν ξένων μουσικῶν καὶ οἱ ἀποτελοῦντες τὴν δευτέραν καὶ τρίτην τάξιν τῶν Δερβισῶν, πρὸς εὐχαρίστησιν τῶν ὁποίων ἐπανελήφθη τὸ ἄσμα. Ὁ Πέτρος, ἀφοῦ ἔγραψεν ἐπὶ τοῦ χάρτου τὸ τρὶς ψαλὲν ἄσμα, ἐφάνη ἐρχόμενος ἐκ τοῦ προαυλίου τοῦ Τεκκὲ πρὸς τὴν αἴθουσαν, τοῦ συμποσίου. Οἱ δὲ Δερβίσαι ἔσπευσαν πρὸς ὑποδοχὴν αὐτοῦ λέγοντες τουρκιστὶ «ὁ διδάσκαλος ἔρχεται». Μετὰ τὰς εἰθισμένας συστάσεις, ἐψάλη καὶ πάλιν τὸ ἄσμα ὑπὸ τῶν ξένων μουσικῶν πρὸς εὐχαρίστησιν καὶ τοῦ Ῥωμαίου διδασκάλου τῶν Δερβισῶν. Ἀλλὰ ὁ Πέτρος τότε σοβαρῶς παρετήρησεν ὅτι τὸ ψαλὲν ἄσμα εἶναι ἔργον του, ὅπερ ἀναμφιβόλως μαθητής τις αὐτοῦ ἐκ τῶν διεσπαρμένων εἰς Ἀραβίαν καὶ Περσίαν ἐδίδαξεν εἰς τοὺς παρισταμένους μελωδούς, οὐχὶ ὅμως πιστῶς καὶ ἀκριβῶς. Ἐπὶ τούτῳ oἲ τρεῖς ξένοι ἰσχυρίζονται ὅτι τὸ ἄσμα εἶναι ἔργον αὐτῶν, μελισθὲν κατόπιν μεγάλων κόπων. Ὁ δὲ Πέτρος ψάλλει αὐτὸ ὡς ἴδιον ἔργον πρὸς πανδουρίδα ἐκ χειρογράφου, τὸ ὁποῖον ἐξάγει ἐκ τοῦ θυλακίου αὐτοῦ. Τότε σοβαρὰ ἐπεγένετο λογομαχία, καθ ἢν εἰς τῶν τριῶν ξένων μελωδῶν κατέθραυσεν ἐν ὀργῇ τὴ πανδουρίδα τοῦ Πέτρου. Ἕτερος δὲ ἐξ αὐτῶν γινώσκων ὅτι οἱ Ἕλληνες μουσικοὶ ἔχουσι γραπτὴν μουσικήν, καὶ ἐννοήσας τὸν δόλον, ὅρμησε νὰ φονεύση διὰ τοῦ ἐγχειριδίου αὐτοῦ τὸν Πέτρον. Ἐκ τοῦ τολμήματος τούτου ἐπωφεληθέντες οἱ Δερβίσαι ἔδησαν τὰς χείρας καὶ τοὺς πόδας τῶν τριῶν ξένων μελωδῶν καὶ τοὺς ἐφυλάκισαν εἴς τι μέρος τοῦ Τεκκέ. Μετά τινας ἡμέρας ἐξωρίσθησαν οὗτοι ὡς ἀγύρται, καί, οὕτω διεσώθη, ἡ ὑπόληψις καὶ ἡ ἀξιοπρέπεια τῶν Ὀθωμανῶν τοῦ παλατίου μουσικῶν, χάρις εἰς τὴν ἀπαράμιλλον μουσικὴν ἀντίληψιν καὶ μίμησιν τοῦ μουσικολογιωτάτου Πέτρου τοῦ Πελοπονννησίου, οὐ τὸ ὄνομα «Χιρσὶζ Πέτρος» εἰς ἔνδειξιν εὐγνωμοσύνης ἐγράφη εἰς τὸ ἱερὸν δελτίον τῆς παρουσίας τῶν ἐνδόξων ὀθωμανῶν σεΐχιδων καὶ ἐπὶ τοῦ παρὰ τὴν ἐνδοτέραν πύλην τοῦ Τεκκὲ κειμένου δευτέρου μαυσωλείου. Προσθετέον δὲ ὅτι ἡ φήμη τoυ Πέτρου ἔφθασεν εἰς τὰς ἀκοὰς τοῦ Σουλτάνου, ὅστις διέταξεν ὅπως ἐλευθέρως εἰσέρχηται ὁ πεφημισμένος οὗτος μουσικὸς εἰς τὰ Ἀνάκτορα. Ἀλλὰ τὸ ἐξῆς γεγονὸς ἔδωκεν ἀφορμὴν ὅπως ὁ Πέτρος ἀπολέση τὴν κτηθεῖσαν δαψιλῆ εὔνοιαν τοῦ Σουλτάνου.

Ἡμέραν τινὰ ὁ Σουλτάνος ἀναχωρήσας ἐκ τῶν ἀνακτόρων τοῦ Βυζαντίου, μετέβη εἰς τὸ κατὰ τὸ Παλοὺκ παζὰρ τέμενος Γενῆ τζαμί, δειπνήσας δὲ διενυκτέρευσεν εἰς τὸ περίπτερον τοῦ τεμένους. Τὴν αὐτὴν ἑσπέραν κατὰ σύμπτωσιν μετέβη καὶ ὁ Πέτρος πρὸς ἐπίσκεψιν τοῦ μουεζίνη (ἰεροψάλτου) τοῦ ῥηθέντος τεμένους, παρ᾽ ὢ καὶ συνεδείπνησε. Κατὰ τὸ δεῖπνον ὁ Πέτρος ἔψαλε καὶ εἰς ἄλλον ἦχον τὸ εἰς δύο μόνον ἤχους τότε ψαλόμενον «σελάκ». Ὁ δὲ μουεζίνης ὅπως ὠφεληθῆ ἐκ τῆς τέχνης τοῦ Πέτρου, θεὶς κατὰ χώραν πάντα θρησκευτικὸν λόγον, ὑπεχρέωσεν τὸν μουσικοδιδάσκαλον νὰ ψάλη τὸ «σελάκ» ἀπὸ τοῦ μιναρὲ πρὸς τὸ λυκαυγές, τουθ᾽ ὅπερ καὶ ἐγένετο. Ἀλλὰ ὁ Σουλτάνος ἀκούσας τὸ ψαλέν, ἠθέλησε τὴν πρωΐαν vἃ μάθη τὸν εἰς νεώτερον μέλος ποιήσαντα τὸ «σελάκ». Πληροφορηθεὶς δὲ τὰ γεγονότα κατὰ ἀλήθειαν, ἐχολώθη λῖαν καὶ διέταξε δύο εἰσαγγελεῖς ὅπως μεταβῶσιν εἰς τὰ πατριαρχεία καὶ ἀναγγέλωσι τῷ Πατριάρχῃ τὴν τόλμην Πέτρου τοῦ Λαμπαδαρίου τῆς Μ. Ἐκκλησίας, συλλάβωσι δὲ καὶ ἀπαγάγωσι τὸν τολμητίαν εἰς τὸ Σεϊχουλισλαμάτον ἵνα γένῃ ἡ ἀνάκρισις αὐτοῦ θρησκευτικῶς. Ἐν τῇ ἀνακρίσει ὁ Πέτρος τὸν φρενοβλαβὴ προσποιούμενος ἔβλεπεν ἄνω καὶ κάτω, δεξιὰ καὶ ἀριστερά, ἠδολέσχει, προσέβαλε τοὺς παρισταμένους καὶ ἔπαιζε κάρυα ἐν τῇ ἐπιπέδῳ αἰθούσῃ τοῦ κριτηρίου. Οἱ δικασταί, πιστεύσαντες ὅτι παρεφρόνησεν ὁ ἡμέτερος μουσικοδιδάσκαλος, ἐνέκριναν νὰ ὀδηγηθῇ εἰς τὸ ἐν Ἐγρήκαπου τότε εὑρισκόμενον ἐθνικὸν φρενοκομεῖον, ἔνθα τὰ πάντα ἐχορηγοῦντο αὐτῷ, κελεύσει σουλτανικῇ, πλὴν χάρτου καὶ μελάνης. Καὶ τὴν ἔλλειψιν δὲ ταύτην ἐθεράπευσεν ὁ εὐφυὴς Πέτρος, διότι παρὰ μὲν τῶν ἐπισκεπτομένων αὐτὸν μαθητῶν τῆς παρακείμενης σχολὴς Ἐγρήκαπου ἐλάμβανε χάρτην, ἐκ δὲ τῶν προσενεχθέντων αὐτῶ βυσσίνων ἐσχημάτισε μελάνην καὶ διὰ τοῦ μίσχου αὐτῶν ἔγραψε τὸ εἰς ἦχον πλ. β΄ ἀργὸν πασαπνοάριον τοῦ Ὄρθρου, τὸ καὶ Βυσσινόγραφον καλούμενον. Ἐξελθὼν δὲ τοῦ φρενοκομείου ὡς ἰαθεῖς δῆθεν μετὰ τεσσαρακονθήμερον ἐν αὐτῷ διαμονήν, ἐξηκολούθησε τὰ καθήκοντα αὐτοῦ ἐν τῇ Μεγάλῃ Ἐκκλησία καὶ ἐν τῷ παλατίῳ.

Κατὰ τὴν κηδείαν τοῦ Πέτρου, γενομένην ἐν τῷ πατριαρχικῷ ναῶ, ἰστορεῖται ὅτι ἔλαβε χώρα τὸ ἐξῆς ἀνέκδοτον· Προσῆλθον εἰς αὐτὴν ἐκ πάντων τῶν Τεκκέδων τῆς βασιλευούσης οἱ Δερβίσαι, ζητήσαντες τὴν ἄδειαν παρὰ τοῦ Πατριάρχου Σωφρονίου Β΄ ὅπως καὶ αὐτοὶ εἰς ἔνδειξιν σεβασμοὺ πρὸς τὸν κηδευόμενον διδάσκαλον ψάλλωσι ἐπὶ τοῦ νεκροῦ τὴν πένθιμον αὐτῶν ᾠδὴν μετὰ τοῦ πλαγιαυλου. Ὁ δὲ πατριάρχης ἀπήντησε· «Συναισθάνομαι καὶ ἐγὼ τὴν ὑμετέραν μεγίστην λύπην, τὴν ὁποίαν προξένησε εἰς ὅλους μας ὁ θάνατος τοῦ μακαριστοῦ διδασκάλου. Δέν σας λέγω μὲν τὸ ὄχι, ἀλλὰ ἵνα μὴ δυσαρεστηθῆ ἡ Κυβέρνησις, παρακαλῶ πάντας ὑμᾶς ὅπως ἀκολουθήσετε ἄχρι τοῦ τάφου, καὶ ἐκεῖ πράξατέ το πρὸς αὐτὸν καθῆκον ὑμῶν». Εἰς τοὺς λόγους τοῦ Πατριάρχου ὑπακούσαντες οἱ Δερβίσαι, ἠκολούθησαν μετὰ δακρύων τὸν νεκρὸν μέχρι τὸ ψαλὲν τρισάγιον καὶ τὴν κατάθεσιν τοῦ νεκροῦ ἐν τάφῳ ἔμελψαν αὐλωδῶς παθητικώτατα. Εἰς δὲ ἐξ’ αὐτῶν καταβᾶς εἰς τὸν τάφον καὶ φέρων ἀνὰ χείρας ὡς λαμπάδα καιομένην τὸν πλαγίαυλον αὐτοῦ, εἶπε τουρκιστὶ τάδε· «Ὢ μακαρίτα διδάσκαλε, λάβε καὶ ἀφ ἡμῶν τῶν ὀρφανῶν μαθητῶν σου τὸ τελευταῖον τοῦτο δῶρον, ἵνα συμψάλης ἄσματα δι’αυτοὺ εἰς τὸν Παράδεισον μετὰ τῶν ἀγγέλων». Τὸν δὲ πλαγίαυλον θεὶς εἰς τὰς ἀγκάλας τοῦ νεκροῦ, ἐξῆλθε τοῦ τάφου ἔνδακρυς. Εἴτα οἱ Χριστιανοί, κατὰ τὸ νενομισμένα, ἔθαψαν τὸν Πέτρον.

Ὁ ἐπιφανέστατος αὐτὸς μουσικοδιδάσκαλος ἀπήλαυε τῆς εὔνοιας τῶν πατριάρχων Σαμουὴλ τοῦ Χαντζερῆ (1763-1768 καὶ 1773-1774) καὶ Σωφρονίου Β΄ (1774-1780), καὶ τῶν Σουλτάνων Χαμὶτ τοῦ Α΄ καὶ Σελὶμ τοῦ Γ΄· ἐλατρεύετο δὲ ὑπὸ τῶν ἀπειραρίθμων αὐτοῦ μαθητῶν.

Ἐπειδὴ δὲ καὶ ἡ παρασημαντικὴ τοῦ Πέτρου ἐθεωρεῖτό πως δυσνόητος ὑπὸ τῶν συγχρόνων αὐτοῦ ψαλμωδῶν, ἀνεζητῆτο δὲ ἀπλούστερον σύστημα παρασημαντικῆς, ἐνεφανίσθη τότε ἐπὶ τῆς Α΄ πατριαρχείας Γρηγορίου τοῦ Ε΄ τοῦ ἀπὸ Σμύρνης (1797) ὁ ἐκ Χίου ὁρμώμενος, σπουδάσας δὲ τὴν εὐρωπαϊκὴν μουσικὴν ἐν Εὐρώπῃ, καὶ κάτοχος ἐν μέρει καὶ τῆς ἡμετέρας ἐκκλησιαστικῆς, Ἀγάπιος ὁ Παλλιέρμος, ἐνώπιον τοῦ Πατριάρχου καὶ τῆς Ἱερᾶς Συνόδου καὶ ἐπεχείρησεν ἵνα πείσῃ τὴν Μ. Ἐκκλησίαν ὅπως δεχθῆ τὸ ἴδιον αὐτοῦ Παλλιέρμειον μουσικὸν σύστημα καὶ ἐπὶ τῇ βάσει τούτου ἐνεργήσῃ τὴν μεταγραφὴν πάντων τῶν ἐκκλησιαστικῶν μελῶν, ἤ, νὰ πείσῃ τοὺς μουσικοὺς νὰ φροντίσωσι περὶ τῆς διορθώσεως τoῦ ὑπάρχοντος δυσνοήτου συστήματος, ἢ νὰ ἑφεύρωσι ἄλλο νεώτερον καὶ βασιμώτερον. Καὶ ἀληθὲς μὲν ὅτι μεθ’ ὅλας τὰς δικαίας ἀντιστάσεις τοῦ τότε Πρωτοψάλτου τῆς Μ. Ἐκκλησίας Ἰακώβου τοῦ Πελοποννησίου, ὁ Ἀγάπιος ἀνέλαβε νὰ διδάξῃ ἐν τοῖς πατριαρχείοις τὴν Μουσικὴν διὰ τῆς εὐρωπαϊκῆς παρασημαντικῆς. Ἀποτυχὼν ὅμως ἐν τῇ διδασκαλίᾳ, μετέβαλεν εἴτα σύστημα, χρῆσιν ποιησάμενος εἰς γραφὴν τῶν μελῶν ἀλφαβητικοῦ τινος συστήματος. Ἐπειδὴ δὲ ὁ Ἀγάπιος παρετήρησεν ὅτι ἡ διδασκαλία αὐτοῦ ὡς ξενίζουσα κατὰ τὲ τὴν προφορᾶν καὶ τὸ ὕφος· ἰδίᾳ ἀπέβη ἄγονος, ἠναγκάσθη ἵνα μεταβῇ εἰς Βουκουρέστιον, ἔνθα καὶ ἀποθνήσκει τῷ 1815. Ὀφείλομεν δὲ ἐνταύθα νὰ ὁμολωγήσωμεν ὅτι αἱ πυρετώδεις ἐνέργειαι τοῦ Ἀγαπίου πρὸς ἀπλοποίησιν τῆς παρασημαντικῆς Πέτρου τοῦ Πελοποννησίου συνετέλεσάν τα μάλιστα ὅπως ἐργασθῇ ἐπὶ τούτῳ ἀποτελεσματικῶς ὁ μουσικολογιώτατος Γεώργιος ὁ Κρής.

[Εκδόσεις Κουλτούρα 1982]