8 Φεβρουαρίου 2012

Δεύτερος ήχος...μαλακός χρωματικός


 
ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΤΟΥ ΗΧΟΥ.


Ας ξεκινήσουμε να περιγράψουμε τα χαρακτηριστικά του δευτέρου ήχου.

Ο δεύτερος κατά την τάξη ήχος, στην βυζαντινή μουσική είναι ίσως ο Λύδιος τρόπος των αρχαίων (…Λυδιστί αρμονία…).
Έχει βάση του μέλους του τον Δι και ανήκει στο χρωματικό γένος.

Κλίμακα: Ο Β΄ηχ. Χρησιμοποιεί για την σύσταση της κλίμακας του, δύο όμοια τετράχορδα αποτελούμενο από τους τόνους ελάχιστο (8 μόρια) τριημητόνιο (14 μόρια ) και ελάχιστο, διαζευγμένα με τον μείζονα τόνο (12 μόρια ) Γα-Δι.



Βάση: Η βάση του ήχου όπως προείπαμε είναι ο Δι για τον κύριο
δεύτερο, ενίοτε ο Βου (μέσος ) και για τα ειρμολογικά μέλη ο Πα επειδή ο ήχος σε αυτά τα μέλη τριφωνεί, και δανείζεται (μιμείται) την κλίμακα και την πορεία του πλβ΄(από πολλούς αποκαλείται και έσω…αλλά δεν γνωρίζω κατά πόσο αυτός ο όρος είναι δόκιμος).


Δεσπόζοντες φθόγγοι: Στα μεν από του Δι μέλη δεσπόζει ο Βου, ο Δι και ο Ζω, ενώ στα μέλη από τον Πα έχουμε δεσπόζοντες τον Πα-Δι.

Καταλήξεις: ατελείς καταλήξεις κάνει στους Βου-Δι-Ζω, εντελείς και τελικές στο Δι, εάν καταλήξει τελικώς στον Βου το οποίο κάνει  σπανίως τότε χαρακτηρίζεται ως μέσος του δευτέρου (κατά τους αραβοπέρσες Χουζάμ ή Χιουζάμ.)  

Απήχημα: Ο δεύτερος ήχος απηχείται με την ανάβαση από τον Βου δύο τόνων ελαχίστου και μείζονα βου-γα-δι και για τα σύντομα μέλη και για τα στιχηραρικά, μόνο που στα δεύτερα χρησιμοποιείται ποιο αργή μουσική φράση.

Έλξεις: Όταν το μέλος ενδιατρίβει στο Δι τότε ο Γα  έλκεται από τον Δί, όταν το μέλος στην κατάβασή του φτάνει έως τον Πα τότε αυτός ο Πα είναι ο Πα της διατονικής κλίμακας και μάλιστα μπορεί να έλκεται και κατά τι από τον βού, το τετράχορδο του μαλακού χρώματος 8-14-8 τηρείται μόνο όταν το μέλος προσπεράσει τον Πα και οδεύει προς το κάτω Νη.

Συστήματα: ο κύριος δεύτερος  εκ του Δι καθώς και ο μέσος του εκ του Βου αρέσκονται να αναπτύσσουν το μέλος τους κατά διφωνίες Δι-βου-γα-δι-κε-ζω-κε-δι-γα-γα-βου, ενώ τα ειρμολογικά εργάζονται στην τριφωνία Πα-Δι γι αυτό και μας παραπέμπουν ακουστικώς αλλά και θεωρητικώς εις τον πλβ΄.

Το ήθος του ήχου: Το ήθος του δευτέρου ήχου είναι συσταλτικό γλυκό και παθητικό συνάμα, και αυτό τον κάνει καταλληλότερο για την έκφραση της μετανοίας, ικεσίας, ελπίδας, αφοσιώσεως, και αγάπης, για τους παραπάνω λόγου θεωρείται αμιγώς εκκλησιαστικός ήχος.
Καν δευτέραν είληφας εν τάξει θέσιν
Αλλ’ ηδονή πρώτη συ τω μελιρρύτω
Το σον μελιχρόν και γλυκύτατον μέλος
Οστά πιαίνει , καρδίας τ΄ενηδύνει.
Σειρήνες είδον δευτέρου πάντως μέλη.
Ούτω πράος σοι ρει μελισταγές μέλος .

Δηλαδή:Αν και έλαβες δεύτερη θέση εις την τάξη των ήχων, εντούτοις ηδονή περισσότερη υπάρχει σε σένα τον μελίρρυτο.
Το μέλος σου σαν μέλι ευχάριστο και γλυκύτατο, παχύνει και τα οστά των ανθρώπων και τις καρδιές βαθειά ευχαριστεί και τέρπει. Ασφαλώς οι Σειρήνες έψαλλαν μέλη δευτέρου ήχου.
Τόσο ήρεμα εκχύνεται το μέλος σου, όμοιο με μέλι που στάζει.     

Παρακάτω παραθέτουμε σε παραλλαγή και μέλος τα βασικότερα αναστάσιμα μέλη του δευτέρου ήχου, από τον πατέρα Πανάρετο ..... 

                      





Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.