29 Φεβρουαρίου 2012

Ας γνωρίσουμε τον Πλάγιο του Πρώτου



Μετά του κυρίους ήχους περνάμε στους πλαγίους .
Οι πλάγιοι ήχοι βρίσκονται τέσσερες φωνές κατά το βαρύ τετράχορδο από τη θέση που βρίσκονται οι κύριοί τους.
Πρώτος στη σειρά των πλαγίων ή παραγώγων ήχων βρίσκεται ο πλάγιος του πρώτου (πλα΄) ο οποίος πιθανότατα να αντιστοιχεί στον υποδώριο τρόπο των αρχαίων.
Βάση : Ο πλα΄ανήκει στο διατονικό γένος και ως εκ τούτου χρησιμοποιεί τις διατονικές φθορές, η βάση του όμως διαφέρει στα ειρμολογικά όπου είναι ο Κε με τα στιχηραρικά και παπαδικά που βάση είναι ο Πα.

Κλίμακα : Χρησιμοποιεί την διατονική κλίμακα εκ του Πα (10-8-12) διαζευγμένη με μείζονα τόνο (Δι-Κε=12).

Δεσπόζοντες φθόγγοι: Στα στιχηραρικά και τα παπαδικά είναι ο Πα, Δι, Κε,ενώ στα ειρμολογικά είναι ο Κε, Νη.

Έλξεις : Ο πλα΄ αγαπά να δείχνει τον Ζω σε ύφεση, και δεν είναι λίγες οι
φορές που θα συναντήσουμε την εναρμόνιο φθορά επί του Ζω…σε αυτή την περίπτωση βέβαια προκύπτει μικτή κλίμακα (…αποτελούμενη δηλαδή από  δύο ή και περισσότερες κλίμακες και όχι αμιγώς την δική της..) Καταλήξεις : Στα στιχηραρικά μέλη γίνονται ατελείς στους Δι, Κε, εντελείς στον Πα, και τελικές στους Δι και Πα. Στα ειρμολογικά γίνονται ατελείς στον Νη, εντελείς και τελικές στον Κε. Στα παπαδικά δε, γίνονται ατελείς στους Δι, Κε, εντελείς στους Δι, Πα, και τελικές εις τον Πα. Οι οριστικές καταλήξεις ή οι καταλήξεις προς παύση γίνονται πάντα στην Βάση του ήχου, δηλαδή στον Πα.

Συστήματα : Ο πλα΄ ακολουθεί το οκτάχορδο σύστημα (διαπασών) συχνά όμως ιδίως στα ειρμολογικά μεταβαίνει και αυτό όπως και ο κύριός του, ο πρώτος κατά τροχό, όταν επί του Κε τίθεται  η διατονική φθορά του  Πα οπότε τα διαστήματα γίνονται  κατά το οξύ  αντί κε-ζω-νη΄-πα΄(10-8-12-10), σε πα-βου-γα-δι-κε (10-8-12-12).
ιδού τρεις από τις βασικές κλίμακες του πλαγίου του πρώτου.



Το ήθος του πλα΄: ποικίλλει ανάλογα με τα μέλη, άλλοτε έχει χαρακτήρα πανηγυρικό και χαρμόσυνο, και άλλοτε παθητικό και θρηνώδη, ο Χρύσανθος από την Μάδυτο μας λέει: το ήθος του πλα΄ για τα στιχηραρικά και τα παπαδικά κλίνει προς το…. φιλοίκτιρμων και θρηνώδες ενώ για τα ειρμολογικά με σύντομη χρονική αγωγή, στο διεγερτικό και χορευτικό….

Οι Ιαμβικοί στίχοι της Οκτωήχου:

Θρηνωδός ει συ και φιλοικτίρμων άγαν,
Αλλ΄ εις τα πολλά και χορεύεις ευρύθμως.
Ο μουσικό νους, όν εγνώρισε τέχνη,
Τις ή παρεκκλίνουσα κλίσις  πλαγίων;
Πέμπτον σε τάξις, αλλά πρώτον του μόνου,
Έχει σε και λέγει σε, πρώτε των πλαγίων.

Δηλαδή:

Πολλά σου μέλη είναι θρηνώδει ή εκφράζουν αισθήματα συμπαθείας, ενώ άλλα είναι πανηγυρικά , και σου θυμίζουν χορό ρυθμικό.
Όποιος έχει μουσική αντίληψη και γνωρίζει την τέχνη της μουσικής αυτός μπορεί να καταλάβει και να πει την αξία τούτου του ήχου, ο οποίος παρεκκλίνει του Α΄ήχου και είναι ο πλάγιός του.
Είσαι ο πέμπτος κατά σειρά ήχος στην τάξη σε έχει όμως και σε ονομάζει πρώτο μεταξύ των πλαγίων, επειδή κατάγεσαι  από τον Α΄ και μοναδικό μεταξύ όλων των ήχων. 
Απήχημα: Για απήχημα έχουμε τη φράση ανέανές ήτοι Πα-Γα-Βου-Παα.
Αλλά καλύτερα ζωντανά στο παρακάτω.



    
Παρακάτω παραλλαγή και μέλος από τα αναστάσιμα του ηχου...

   

                                          
                                                 
                                                             

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.