Ο ΙΕΡΟΨΑΛΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ Κύρια προσόντα του Ψάλτου

Όσοι αναλαμβάνουν το έργο του ψάλτη θα πρέπει να συγκεντρώνουν απαραίτητα κάποια προσόντα, τα οποία είναι: τα φυσικά, τα γραμματικά , και τρίτο τα ηθικά.

Βασικό φυσικό προσόν, που είναι άλλωστε και θείο δώρο όπου λίγοι το έχουν,  είναι η καλλιφωνία, με ότι μπορεί να περικλείει αυτός ο όρος, και εννοούμε την μουσική αντίληψη, (το ...''μουσικό αυτί''...που λέμε), την ένταση και  την χροιά της φωνής καθώς και την καλαισθησία.

Ο ψάλτης πρέπει να είναι καλλίφωνος, για να ακούγεται ευχαρίστως.  Στην  αντίθετη περίπτωση λειτουργεί ως διώκτης των πιστών από την εκκλησία, και γίνεται αιτία δυσφημήσεως και σαρκασμών εναντίον της θείας Λατρείας από τους παντός είδους εχθρούς της εκκλησίας μας, που δεν είναι και λίγοι.

Εάν λείπει το προσόν της καλλιφωνίας, πολύ δύσκολα αναπληρώνεται με την θεωρητική γνώση, και την μεγάλη μουσική μόρφωση. Η μουσική όμως αντίληψη και καλαισθησία αν δεν υπάρχει πλούσια από την αρχή μπορεί με τη σπουδή,  την επίμονη μελέτη, καθώς και με τα κατάλληλα ακούσματα, να καλλιεργηθεί και να αναπτυχθεί. Θα πρέπει ο Ψάλτης να αντιλαμβάνεται με ευκολία ποιο είναι το σωστό και το ευχάριστο, ποιο είναι το εσφαλμένο και δυσάρεστο, ποια είναι τα αρμόζοντα για την ιερότητα του χώρου και της στιγμής, και πως θα πρέπει να οικονομεί την ψαλμωδία, ανάλογα με τα προβλήματα που συναντά ένεκα της ασυμμετρίας των ύμνων ή του ακανόνιστου τονισμού και στίξεως έτσι ώστε να κάνει την εκτέλεση όσο ποιο καλαίσθητη γίνεται.

Άλλο ένα σημαντικό φυσικό προσόν είναι η σωματική υγεία και η καλή φυσική κατάσταση, διότι καχεκτικός και αδύναμος οργανισμός δεν θα μπορέσει να βαστάξει τον κόπο του αναλογίου.

Γραμματικά προσόντα: Πρέπει ο ιεροψάλτης να έχει κάποιες γραμματικές γνώσεις τουλάχιστον σε επίπεδο Λυκείου (...άλλωστε χωρίς απολυτήριο Λυκείου δεν μπορείς να έχεις αναγνωρισμένο πτυχίο ή δίπλωμα Βυζαντινής Μουσικής...), για να μπορεί να εφαρμόζει την ψαλμική παραγγελία...''ψάλλατε συνετώς...''..που όπως ερμηνεύει ο Θεοδώρητος , όχι μόνο με τη γλώσσα να προσφέρεις την υμνωδία αλλά και την σκέψη σου να έχεις σε εγρήγορση για να κατανοεί τα ψαλλόμενα.

Αν λοιπόν ο ίδιος ο ψάλτης καταλαβαίνει αυτά που ψάλλει και ακόμη περισσότερο τα νιώθει, τότε τα ιερά κείμενα θα ζωντανεύουν μέσω της φωνής του και θα επιδρούν στις ψυχές των ακροατών , φυσικά προς  όφελός τους , αυτό πιστεύω θα πρέπει να είναι το ζητούμενο και ο στόχος για κάθε Ιερο-ψάλτη.

Υπάρχουν και κάποια άλλα σοβαρά προσόντα που θα πρέπει να έχει ο Ιεροψάλτης και αυτά είναι τα ηθικά.

Κατ αρχήν θα πρέπει να είναι καλός Χριστιανός όπως άλλωστε οφείλουν να είναι όλοι οι βαπτισμένοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, να ζει βίο ευσεβείας και αρετής και ως κατώτερος κλήρος που είναι να μην προκαλεί με κανένα τρόπο επειδή στο πρόσωπό του καθρεπτίζεται ( λίγο έως πολύ )  η ίδια η Εκκλησία.

Ο Ιεροψάλτης έχει την υψηλή τιμή να προσφέρει εκ μέρους του Χριστιανικού πληρώματος, λατρεία προς τον Άγιο Θεό,  και για αυτό πρέπει να έχει......να έχουμε ...κατά νου το λόγο του σοφού Σειράχ...."ουχ ωραίος αίνος εν στόματι αμαρτωλού..."

Θα πρέπει ο ίδιος Ιεροψάλτης να σεβαστεί πρώτα από όλα το ίδιο του το έργο. Να  μην το κάνει μόνο για την αμοιβή ή την δόξα και τους επαίνους, να δείχνει προς τους Ιερείς το οφειλόμενο σεβασμό διότι πρωτεύον πρόσωπο στο Ναό είναι ο Ιερέας, που είναι και ο άμεσος  συνεργάτης του. Σε αυτό εδώ το σημείο να τονίσω το γεγονός ότι σε περίπτωση σφάλματος την ώρα της ακολουθίας   από τον Ιεροψάλτη ή από τον Ιερέα, δεν θα πρέπει  ο πρώτος να μορφάζει δυσανασχετώντας, ούτε και ο δεύτερος κάνοντας κατάχρηση εξουσίας να παρατηρεί τον ψάλτη και μάλιστα από μικροφώνου, διότι έτσι γίνεται το πρόβλημα αντιληπτό από τον λαό και χάνεται όλο το κατανυκτικό κλίμα που τυχόν είχε επιτευχθεί. Θα πρέπει το σφάλμα να καλύπτεται όσο το δυνατό,  και να συζητείται μετά το πέρας της ακολουθίας.   

Ο Ιεροψάλτης να είναι ευλαβής  μέσα και έξω από τον Ναό, και ειδικά μέσα διότι εμείς που ασχολούμαστε  με την Εκκλησία (...Ιερείς , ψάλτες, επίτροποι, νεωκόροι κ.τ.λ...) υποφέρουμε από το σύνδρομο ''της εξοικείωσης με τα Θεία'' και αυτό φαίνεται από την στάση μας και την συμπεριφορά μας.

Τέλος να θίξουμε και την προς τους συναδέλφους συμπεριφορά μας. Δυστυχώς εδώ επικρατεί η ''νόσος'' των Ιεροψαλτών, δηλαδή η αλαζονεία. Σπανίως θα βρεθεί Ιεροψάλτης να παραδεχτεί με την καρδία του άλλο συνάδελφό. Βέβαια τα γεροντικά λένε πως τα ταγγαλάκια όπου δούνε ράσο εκεί πάνε και μπλέκονται.....γιατί το Ιεροψαλτικό ράσο να αποτελέσει εξαίρεση;         

Η ταπεινή μου γνώμη είναι πως είμαστε όλοι οι βαπτισμένοι Ορθόδοξοι , αδέρφια,  και πως εμείς οι Ιεροψάλτες έχουμε ένα λόγω παραπάνω ....την κοινή μας αγάπη για την Β.Μουσική.... να είμαστε μονιασμένοι  και αγαπημένοι.

Θα κλείσω με μία ρήση του Ιερού Χρυσοστόμου σχετική με όλα τα παραπάνω :''.....Τι δε εστί το ζητούμενον και ό παρ ημών απαιτείται; Το τους θείους αναπέμποντας ύμνους  φόβω πολλώ συνεσταλμένους και ευλαβεία κεκοσμημένους , ούτω προσφέρειν τούτους ....''