Ο ΙΕΡΟΨΑΛΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ (3) Υποχρεώσεις σχετικές με την ψαλμωδία

Βασική υποχρέωση του Ιεροψάλτη είναι πρωτίστως  η αγάπη του γι αυτό που κάνει. Αυτή η αγάπη θα τον κάνει να είναι επιμελής, να μελετά να προετοιμάζεται, για κάθε ακολουθία αλλά και μακροπρόθεσμα να πλουτίζει τις μουσικές του γνώσεις και να βελτιώνει συνεχώς τον εαυτό του, πράγματα πολύ σημαντικά για έναν ψάλτη.

Θα πρέπει να γνωρίζει ο ψάλτης το τυπικό και όλα τα λειτουργικά βιβλία έτσι ώστε κατά την διάρκεια των ακολουθιών και αφού έχει κάνει και την ανάλογη προετοιμασία με ευκολία να βρίσκει τα εκάστοτε ψάλματα και αναγνώσματα, αμάθεια και αμέλεια εδώ δεν χωρεί, και όπως λέει και το χωρίο της παλαιάς διαθήκης : ''....επικατάρατος ην ο ποιών τα έργα του Θεού αμελώς ...."

Στην επιμέλεια ανήκει και το γεγονός ότι τα πάντα θα πρέπει να ψάλλοντα, από ''...διφθέρας...'' δηλαδή μουσικού βιβλίου, και όχι από στήθους, εκτός βέβαια συντόμων και γνωστών μελών όπου η περίπτωση λάθους μηδενίζεται. Επίσης επιμέλεια είναι και το να ψάλλει ο υπεύθυνος Ιεροψάλτης, και να μην επιτρέπει σε τυχόν  κακόφωνους ερασιτέχνες χωρίς να υπάρχει ανάγκη.... να ψάλλουν,  άλλωστε υπάρχει και σχετικός κανόνας ( ο 15ος)  στην  σύνοδο της Λαοδικείας που ορίζει: "Μη δειν πλέον των κανονικών ψαλτών των επί του άμβωνα αναβαινόντων και από διφθέρας ψαλλόντων  ετέρους τινάς ψάλλειν  εν τη Εκκλησία".

Μια σοβαρή υποχρέωση του ψάλτη είναι η επιλογή των μελών των ύμνων. Θα πρέπει να είναι μέλη καθιερωμένα και παρμένα από την υγιαίνουσα βυζαντινή μουσική παράδοση. Όσοι ακολουθούν αυτά βαδίζουν σε ασφαλές έδαφος όσοι, νεωτερίζουν ψάλλοντας άγνωστα μέλη ή ακόμη και δικές τους συνθέσεις (....και είναι πολλοί στη σημερινή εποχή....) και όχι τα δοκιμασμένα κλασσικά μέλη, που σημειωτέων είναι συνθέσεις ανδρών υψηλού πνευματικού αναστήματος και πολλές φορές αγίων,  χειροτερεύουν την ψαλμωδία και δεν συντελούν στη σεμνή και κατανυκτική λατρεία προς τον Θεό. Ο ερμηνευτής των ιερών κανόνων Βαλσαμών Πατριάρχης Αντιοχείας (12 αιών)  λέγει, "και τα των ψαλτών μινυρίσματα και τα θυμελικά μελωδήματα πάντη κεκώλυνται"ακόμη ο ιστοριογράφος Ζωναράς ερμηνεύοντας τον 75ο κανόνα της στ' οικουμενικής συνόδου λέγει, ότι ο κανόνας απαγορεύει τα "κεκλασμένα" δηλαδή τα ηδυπαθή μέλη και τα μινυρίσματα και την περιττή των μελωδιών ποικιλία εις ωδάς εκτρεπομένην θυμελικάς  και εις άσματα πορνικά". Και τέλος πολύ παλαιοτέρα (4ος-5ος αιώνας) ο εκκλησιαστικός συγγραφέας Ιερώνυμος λέγει τα εξής : οφείλομε να ψάλλουμε στο Θεό όχι με την φωνή αλλά με την καρδιά  και όχι με επιτήδευση όπως στις τραγωδίες,  δεν χωρούν θεατρικά άσματα εντός της εκκλησίας, τουναντίον προσήκει άδειν μετά μέλους και συνέσεως.

Και λίγα λόγια για το μεγάλο θέμα του χρόνου στη λατρεία. Πολλοί χριστιανοί φέρνουν σαν αιτία το μακρόσυρτο των ακολουθιών και απομακρύνονται έτσι από την Εκκλησία. Σε αυτό φέρουμε ευθύνη και  εμείς οι ψάλτες με τα αργά και εκτεταμένα  μέλη που βάζουμε και έτσι και οι πιστοί κουράζονται και τα ψαλλόμενα γίνονται δυσδιάκριτα. Κάποιος μεγάλος πρωτοψάλτης  είχε πει πως και ένα απολυτίκιο να ψάλλεις ό άλλος θα καταλάβει τη τέχνη σου. Έχουν πολύ χάρη και πολύ τέχνη και τα σύντομα μέλη και μπορούν να δυσκολέψουν ακόμη περισσότερο για κάποιον που έχει πρόβλημα με τον χρόνο δηλαδή τη χρονική αγωγή. Ο χρόνος στη μουσική είναι ότι είναι ο σκελετός για τον άνθρωπο, ότι είναι οι κολώνες για το οικοδόμημα, ότι το σχέδιο για τον ζωγράφο.... έχεις χρόνο-ρυθμό;;.....είσαι μισός μουσικός. Το χάρισμα λοιπόν του έμφυτου ρυθμού φαίνεται στα σύντομα μέλη λόγω της απαίτησής τους σε σταθερή χρονική αγωγή. Όσο για τα μέλη της Θείας Λειτουργίας που είναι και το αποκορύφωμα της λατρείας θέλει και εκεί διάκριση, είναι σίγουρο όμως πως ένας πεπειραμένος ψάλτης μπορεί να ρυθμίσει την διάρκεια της εκάστου ακολουθίας του με ακρίβεια λίγων λεπτών.