11 Αυγούστου 2012

Τὸ Πάσχα τοῦ Καλοκαιριοῦ....


 Α) Η ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ
Δεκαπενταύγουστος! Τ Πάσχα το Καλοκαιριο. μεγάλη θεομητορικ γιορτ το Αγούστου, Κοίμηση τς Θεοτόκου, συγκλονίζει κάθε πιστ ψυχή. δη π τν πρώτη του μηνς στς κκλησίες ψάλλονται καθημεριν ο Παρακλήσεις - ναλλξ Μικρ κα Μεγάλη. Ο πιστο προετοιμάζονται -νηστεύουν, ξομολογονται, κοινωνον- γι ν γιορτάσουν ληθιν τ μεγάλο πανηγύρι.
Μητέρα τς Ζως Παναγία μεθίσταται πρς τν ντως Ζωή, τν Υἱὸ κα Θεό Της. παράδοση τς κκλησίας ναφέρεται στν Μετάστασή Της. Χάρη σ᾿ ατν τ χραντο σμα τς Νέας Εας, τς γυναίκας πο γέννησε τν φθορέα τς φθορς, δ γεύεται τς φθορς τ δύναμη. « πηγ τς ζως ν μνημεί τίθεται», μως «κλίμαξ πρς ορανν τάφος γίνεται».
Σ λλο ρθρο το περιοδικο μας, πέρυσι, ναφερθήκαμε στ γεγονότα τς παράδοσης γύρω π τν Κοίμηση τς Παναγίας μας. Σήμερα θ δομε τν περιγραφ-ρμηνεία τς Βυζαντινς εκόνας τς Κοιμήσεώς της κα κάποια κείμενα σχετικά.
γία εκόνα τς Κοιμήσεως τς Θεοτόκου εναι πολυπρόσωπη. Δυ μως πρόσωπα ξεχωρίζουν στν λη παράσταση: Χριστς κα Παναγία. Χριστός μας μ τ γεμονικό Του παράστημα πο κρατε τν ψυχ τς Παναγίας Μητέρας Του, βρέφος φασκιωμένο, κα τ λιπόσαρκο σκήνωμα τς Παναγίας.
«Στν εκόνα δεσπόζει τ νεκρικ κρεβάτι, στολισμένο μ πλούσια ποδέα, που ναπαύεται Παναγία μ τ χέρια σταυρωμένα. Μπροστ στερεωμένο σ να πλ κηροπήγιο καίει να χοντρ κερί. Πίσω π τ νεκρικ κρεβάτι κα στ μέση κριβς στέκει Χριστς μ τ σμα σ περίεργη στροφ πρς τ δεξιά, πρς τν κεφαλ τς Μητέρας Του. Στ χέρια Του πλωμένα στν δια κατεύθυνση, κρατε τν ψυχή της, πο χει τ μορφ φασκιωμένου μωρο μ τ χέρια σταυρωμένα. Τν τριγυρίζει δόξα. Μέσα σ᾿ ατν εναι ζωγραφισμένοι στν κορυφ να ξαπτέρυγο κα σ μονοχρωμία τέσσερεις γγελοι πο πλαισιώνουν τ Χριστ μ χειρονομίες κα κφραση λύπης στ πρόσωπά τους... Πάνω κριβς π τ Χριστ στν κορυφ το τόξου τς εκόνας χουν νοίξει ο πύλες το ορανο κα φαίνονται δυ γγελοι, πάλι σ μονοχρωμία, ν σκύβουν μ σκεπασμένα χέρια γι ν πάρουν μ τ σειρ τος τν ψυχή της. Στν κεφαλ κα στ πόδια το νεκρικο κρεβατιο εναι μαζεμένοι ο δώδεκα πόστολοι μ κφράσεις, στάσεις κα χειρονομίες πο δείχνουν βαθει λύπη. Πέτρος θυμιατίζει στν κεφαλ τς Παναγίας, δ πόστολος Παλος κα Θεολόγος ωάννης σκύβουν στ πόδια της κα τν σπάζονται. Πι πίσω εναι τρες εράρχες μ νοιχτ βιβλία κα στ ριστερά, στ βάθος, θρηνον τρες γυνακες. Τ σύνθεση κλείνουν στ βάθος, πίσω π τς μάδες τν μαθητν, δυ συμβατικ ρχαιόπρεπα κτήρια. νάμεσα σ᾿ ατ διαβάζεται πιγραφ Η ΚΟΙΜΗΣΙΣ ΤΗΣ Θ(ΕΟ)ΤΟΚΟΥ» (. Καρακατσάνη). Ο τέσσερεις (εκονίζονται ο τρες) εράρχες πο παραβρέθηκαν στν Κοίμηση, ταν: άκωβος δελφόθεος, ερόθεος, Διονύσιος ρεοπαγίτης κα Τιμόθεος. ερόθεος δν εκονίζεται.
Σ κάποιες εκόνες βλέπουμε στ δεξι κρη το σπιτιο τν ωάννη τ Δαμασκην πο βαστ χαρτί (πάπυρο) μ τ ξς λόγια: «ξίως ς μψυχόν σε ορανν πεδέξαντο οράνια Πάναγνε θεία σκηνώματα κα παρέστηκας...» Κα στ ριστερ τν γιο Κοσμ τν ποιητ κρατώντας λλο χαρτ πο λέει: «Γυναίκα σε θνητήν, λλ᾿ περφυς κα μητέρα Θεο εδότες, πανάμωμε…»
Σ᾿ λα τ πρόσωπα διακρίνεται θλίψη, νάμικτη μως μ τ γλυκι λπίδα. Εναι «χαρμολύπην», τ «χαροποιν πένθος», γνώρισμα τν πιστν πο ζον μ τν προσμον τς νάστασης. Τοτο βλέπουμε κα στ τροπάρια τς ορτς, πο λλοτε τονίζουν τν τρόμο κα τ δέος τν ποστόλων, τος ποίους παρουσιάζουν ν δακρύζουν κα λλοτε τονίζουν τ χαρά τους, πο τν κδηλώνουν μ ψαλμος κα μνους. Παραθέτουμε δυ ποσπάσματα «τε μετάστασις το χράντου σου σκήνους ητρεπίζετο, τότε ο πόστολοι περικυκλοντες τν κλίνην τρόμω ώρων σε» (Στιχηρ διόμελο ρθρου). «...Κα τ ζωαρχικν κα θεοδόχον σου σμα κηδεύσαντες χαιρον, πανύμνητε» (Δοξαστικ ποστίχων σπερινο).
Σ μερικς εκόνες εκονίζονται στν οραν σύννεφα, πο μετέφεραν τος ποστόλους στν ερουσαλήμ. Σ πολλς εκόνες τς Κοίμησης ζωγραφίζεται κα τ πεισόδιο το γγέλου κα κόβει μ τ ξίφος του τ χέρια το εφονία. (Πρόκειται γι κενο τν βραο πο ποπειράθηκε ν ρίξει στ δαφος τ λείψανο τς Θεοτόκου).





 
Β) ΥΜΝΟΛΟΓΙΑ, ΛΟΓΟΙ ΠΑΤΕΡΩΝ
Στν κκλησία θάνατος γίνεται πανηγύρι. Δν λέγεται θάνατος τελευτή. ποκαλεται «Κοίμηση». Δν ξαντλονται τ πάντα στ δ κα τώρα. πάρχει τ πέκεινα το τάφου: αώνια ζωή. Χριστιανς πιστεύει τι κοιμται προσώρας, γι ν ξυπνήσει στν αωνιότητα. θάνατος, μ τν νάσταση το Χριστο, γίνεται νας μεγάλος πνος. Ατ τ πανηγύρι,τν λπίδα τς αώνιας βασιλείας,τν γάπη μας στν Παναγία Μητέρα λων μας, θ δομε κα μέσα π κάποια κείμενα.
μνολογία μς ποκαλύπτει μ τρόπο ποιητικ τς λήθειες τς ρθόδοξης θεολογίας γι τ πρόσωπο τς Παναγίας. Ο μνοι τς μεγάλης γιορτς, ποδοσμένοι στ Νεοελληνικ π τν Φώτη Κόντογλου, ψέλνουν τν Κυρία τν γγέλων, ς ξς:
«Στν γέννα σου τν παρθενία φύλαξες, στν κοίμησή σου τν κόσμο δν τν φησες, Θεοτόκε. Μίσεψες στ ζωή, γιατ εσαι μητέρα τς ζως κα λυτρώνεις μ τς πρεσβεες σου τς ψυχές μας π τν θάνατο». (πολυτίκιο Κοιμήσεως)
«Νικηθήκανε τς φύσης ο νόμοι σ σένα, Παρθένε χραντε. Γιατί σ σένα παρθενεύει γέννα, κα μ τ ζω σμίγει θάνατος. σ πο πόμεινες μετ τ γέννα Παρθένος κα μετ θάνατο ζωντανή, σζε παντοτινά, Θεοτόκε, τν κληρονομία σου». (καταβασία θ δς)
Τν Παναγία Μητέρα μας ς τοιμασθομε κι φέτος ν τιμήσουμε κα ν δοξολογήσουμε στν πάσνσεπτη κοίμησή της μαζί με λους τος γίους, τς Οράνιες δυνάμεις, τος γίους ποστόλους κα κάθε πιστ ψυχ δεόμενοι κτενς μαζί με τ μελωδ Θεοφάνη:
«…μ πιλάθου (μ ξεχάσεις), Δέσποινα, τν πιστς ορταζόντων, τν παναγίαν σου Κοίμησιν». μήν.(Δοξαστικ τς Λιτς της Κοιμήσεως).

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.